آندوسکوپی روشی است که در آن پزشک با استفاده از ابزارهای تخصصی به نام آندوسکوپ، اندام‌های داخلی بدن و عروق خونی را بررسی می‌کند. آندوسکوپ یک لوله نازک و قابل انعطاف است که یک دوربین در یک انتها دارد. دستگاه از طریق یک برش جراحی یا از طریق دهان یا مقعد وارد بدن می شود. هدف آندوسکوپی بررسی قسمت های مختلف بدن از جمله مفاصل، ریه ها، مثانه، دستگاه گوارش و آپاندیس است. آندوسکوپی تنها برای بررسی داخل معده و اندام های داخلی نیست، بلکه برای سایر قسمت های بدن نیز استفاده می شود که در مورد برخی از آنها به شما خواهیم گفت. البته بسته به عضوی که آندوسکوپی می شود نام آن تغییر می کند.
اصل کار آندوسکوپی استفاده از آینه و نور منعکس شده است. آندوسکوپ های اولیه تنها از چند آینه و عدسی ساخته می شدند، اما از 30 سال پیش و با پیشرفت علم، جای خود را به دستگاه های حاوی فیبرهای نوری داده اند که برای به دست آوردن تصاویر بسیار واضح و واضح از داخل بدن استفاده می شود.
چرا آندوسکوپی انجام می شود؟
بسته به شرایط بیمار و نوع بیماری، علت آندوسکوپی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. از جمله مواردی که پزشک برای یافتن علت بیماری تجویز می کند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
دلیل آندوسکوپی اندام فوقانی برای تشخیص و گاهی اوقات برای درمان انجام می شود. بررسی علائم و نشانه‌های آندوسکوپی می‌تواند به پزشک کمک کند تا علائم و نشانه‌های گوارشی مانند تهوع، استفراغ، درد شکم، مشکل در بلع و خونریزی گوارشی را تشخیص دهد. علاوه بر این، پزشک ممکن است از آندوسکوپی برای جمع آوری نمونه های بافتی (بیوپسی) برای بیماری ها و شرایطی مانند کم خونی، خونریزی، التهاب، اسهال یا سرطان دستگاه گوارش استفاده کند.
از طریق آندوسکوپ، پزشک می‌تواند از ابزارهای ویژه‌ای برای درمان مشکلات سیستم گوارشی استفاده کند، مانند سوزاندن منبع خونریزی برای متوقف کردن خونریزی گوارشی، بریدن پولیپ یا برداشتن جسم خارجی. دلیل آندوسکوپی گاهی اوقات کمک به سایر روش های درمانی مانند سونوگرافی است. یک پروب اولتراسوند را می توان به آندوسکوپ متصل کرد تا تصاویر مختلفی از دیواره مری یا معده ایجاد کند.
گاهی اوقات دلیل آندوسکوپی بررسی و تشخیص علت مشکلاتی مانند درد مداوم بالای شکم، حالت تهوع، استفراغ، مشکل در بلع یا سوزش سر دل است. دلیل آندوسکوپی می تواند حذف جسم خارجی از دستگاه گوارش یا تشخیص ناهنجاری های مری، معده یا دوازدهه و همچنین تومورها و سرطان هایی باشد که در مراحل اولیه هستند. برخی از پزشکان برای نمونه برداری و تشخیص تومورهای بدخیم از تومورهای خوش خیم آندوسکوپی را انجام می دهند. علت آندوسکوپی در مواردی مانند تشخیص عفونت هلیکوباکتر پیلوری در معده است. آندوسکوپی به پزشک شما اجازه می دهد تا یک عضو را بدون نیاز به برش بزرگ تجسم کند. یک صفحه نمایش در اتاق عمل به پزشک امکان می دهد دقیقاً آنچه را که آندوسکوپ می بیند ببیند. اگر هر یک از علائم و نشانه های زیر را دارید، پزشک ممکن است آندوسکوپی را تجویز کند، دلیل آندوسکوپی ممکن است:
بیماری های التهابی روده (IBD) مانند کولیت اولسراتیو (UC) و بیماری کرون
زخم ها
یبوست مزمن
پانکراتیت
خونریزی غیر قابل توضیح در دستگاه گوارش
تومورها
عفونت ها
انسداد مری
بیماری رفلاکس گوارشی (GERD)
فتق هیاتال
خونریزی غیر طبیعی واژن
خون در ادرار
آندوسکوپی چیست؟ آندوسکوپی یکی از دقیق ترین و بهترین روش های تشخیص بیماری است.
برای تشخیص بیماریها، روش‌های مختلفی وجود دارد که با استفاده از آنها می‌توان بیماری و عارضه‌ها را تشخیص داد و مداوای فرد را سریع‌تر آغاز کرد. در این روش بدن فرد بدون هیچ گونه برشی یا با کوچک‌ترین برش‌ها مورد آزمایش قرار میگیرد و همین موضوع در محبوبیت این روش تاثیر بسیار زیادی داشته است. در این مقاله علاوه بر آن که با آندوسکوپی آشنا می‌شوید، درباره کاربرد های آندوسکوپی و انواع آن نیز می‌توانید اطلاعاتی به دست بیاورید.
برای این که پزشکان با ابزار و تجهیزات مخصوص اندام‌های داخلی و عروق بدن را مشاهده و تحلیل کنند، روشی را مورد استفاده قرار می‌دهند که به آن آندوسکوپی می‌گویند. به ابزارهای تخصصی برای انجام این امر، آندوسکوپ گفته می‌شود. آندوسکوپ یک لوله باریک و منعطف پذیر است و طوری طراحی شده که بتوان آن را بدون مشکلی وارد بدن کرد.
در یک سمت از این لوله منعطف دوربینی تعبیه شده تا بتوان مطالعات دقیق و درستی را به دست آورد. به طور کلی برای وارد کردن این لوله به داخل بدن بیمار، راههای مختلفی وجود دارد. در برخی از مواقع نیاز به عمل جراحی است و در برخی اوقات نیز این لوله از طریق دهان یا مقعد وارد بدن فرد می‌شود.
بسیاری از افراد فقط کاربرد آندوسکوپی را برای مشاهده داخل معده و اعضای بدن می‌دانند، اما باید به این نکته اشاره شود که این روش برای اعضای مختلفی از بدن کاربرد دارد. که با توجه به عضو بدن نام آندوسکوپی نیز برای آن مورد عوض می‌شود. در گذشته آندوسکوپ‌ها تنها از چندین آینه و عدسی تشکیل می‌شدند، ولی امروزه با پیشرفت تکنولوژی از دستگاه‌های حاوی فیبرنوری استفاده می‌کنند. این دستگاه‌ها تصاویر را به صورت واضح و روشنی از درون بدن به دست می‌آورند و بر روی مانیتور به نمایش درمی‌آورند.
کاربرد‌های استفاده از روش آندوسکوپی
همانطور که گفته شد آندوسکوپی بر خلاف عقیده برخی از افراد فقط برای معده کاربرد نداشته بلکه برای درمان بسیاری از بیمار‌های بدن نیز کاربرد دارد. هر بیماری در بدن هر فرد احتمال دارد که خودش را متفاوت نشان دهد، این موضوع تشخیص را به شدت برای بیماران سخت و پیچیده می‌کند، از این رو پزشکان به دستگاه و ابزار پزشکی نیاز دارند تا بتوانند بیماریها را به درستی و کاملا دقیق تشخیص دهند و آنها درمان کنند. در ادامه مقاله آندوسکوپی چیست با علت‌هایی که این روش مورد استفاده قرار میگیرد آشنا می‌شویم.
آندوسکوپی چگونه انجام می‌شود؟
در حین عمل پزشک لوله آندوسکوپ را وارد دهان شما می‌کند. اگر بیهوش نباشید ممکن است پزشک از شما درخواست کند که پس از عبور لوله از گلو، آن را قورت دهید. ممکن است کمی احساس فشار در گلوی خود داشته باشید ولی به طور کل دردی را احساس نخواهید کرد، در نتیجه از این بابت خیالتان راحت باشد.
لازم به ذکر است که آندوسکوپ در تنفس شما خللی وارد نمی‌کند ولی در حین انجام آزمایش آندوسکوپی نمی‌توانید حرف بزنید. زمانی که پزشک لوله را به پایین مری منتقل می‌کند، دوربین کوچکی که به یک سر لوله آندوسکوپ متصل است، داخل بدن شما را بر روی یک مانیتور نمایش می‌دهد. پزشک به کمک این تصاویر به دنبال ناهنجاری‌ها می‌گردد تا مشکل را در رابطه با بیماری به وجود آمده شناسایی کند.
در حین آزمایش فشار هوای ملایمی به مری وارد می‌شود تا دستگاه گوارش باد کرده و پزشک بهتر بتواند چین‌های موجود در دستگاه گوارش را معاینه کند. به خاطر وجود این هوا ممکن است حسی مانند پر بودن معده را تجربه کنید ولی باز هم دردی حس نخواهید کرد.
اگر برای نمونه‌برداری بافت آزمایش آندوسکوپی را انجام می‌دهید، پزشک ابزار جراحی را از طریق لوله آندوسکوپ وارد بدن شما می‌کند و به کمک تصاویر بر روی مانیتور ابزار را به آن قسمتی از بدن که لازم است منتقل می‌کند.
آزمایش آندوسکوپی به طور کل ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و پس از تمام شدن پزشک لوله آندوسکوپ را به آرامی از دهان شما خارج می‌کند.
آندوسکوپی برای تشخیص علائم و نشانه های گوارشی
آندوسکوپی اندام‌های فوقانی هم می‌تواند برای تشخیص بیماری باشد و هم می‌توان از آن برای درمان بیماری مدنظر استفاده کرد. با بررسی کردن علائم و نشانی‌هایی که از بیمار‌های اندام فوقانی وجود دارد، می‌توان بیماریهای مختلفی را تشخیص داد که از جمله آنها، شامل موارد زیر می‌شود :
- تهوع
- استفراغ
- مشکلات بلعیدن
- خونریزی گوارشی
- درد شکمی
علاوه بر تشخیص و درمان بیماریها پزشکان می‌توانند از این روش برای موارد دیگری نیز استفاده کنند. پزشکان با استفاده از آندوسکوپی نمونه‌های بافت یا همان بیوپسی را مورد آزمایش قرار دهند و با استفاده از آنها در مورد بیماریهای زیر و وضیعت آن در بدن بیمار تحقیق کنند :
- خونریزی
- کم خونی
- اسهال
- سرطان سیستم گوارش
- التهاب
با استفاده از ابزار مخصوص آندوسکوپی می‌توان بیماریهای مختلفی را درمان کرد. به عنوان مثال یکی از دلایل استفاده از آندوسکوپی این است که عواملی که باعث خونریزی گوارشی شده را بسوزانند و با این روش در سریع‌‌ترین زمان ممکن خون ریزی را به اتمام برسانند. همچنین آندوسکوپی (endoscopy) می‌تواند کمک کننده روش‌های دیگر درمانی باشد و بدین طریق بیماری را بتوان راحت‌تر درمان کرد. به عنوان مثال این امکان وجود دارد که یک پروب اولتراساوند را به لوله آندوسکوپ وصل کنند تا بتوان با استفاده از آن تصویر متفاوت‌تری را از دیواره مری یا معده گرفت.
بیماری هایی که می توان با آندوسکوپی تشخیص داد
در برخی مواقع از آندوسکوپی برای بررسی مواردی نظیر درد‌های مداوم و پیوسته در بخش‌های فوقانی شکم استفاده می‌کنند. از این طریق می‌توان مشکلات مختلفی نظیر تهوع، استفراغ، اشکال در بلع یا سوزش سر دل را مورد بررسی قرار داد و متوجه دلیل بروز این بیماری شد. سپس با استفاده از روش‌های درمانی مختلف آنها را به طور کامل درمان کرد.
همچنین در آندوسکوپی چیست با این موضوع آشنا می‌شویم که می‌توان با استفاده از این روش درمانی برای خارج کردن، جسم خارجی از دستگاه گوارش بهره گرفت و یا با استفاده از آن ناهنجاری‌ها به وجود آمده در معده و مری را تشخیص داد. همانطور که می‌دانید برخی از سرطان‌ها را در هنگامی که هنوز رشد نکرده‌اند می‌توان درمانشان کرد. برای این موضوع آندوسکوپی روش مناسبی است که می‌تواند تومورهای سرطانی که در مراحل اولیه خود هستند را به راحتی تشخیص دهد.
به طور کلی بزرگ‌ترین مزیتی که این روش دارد این است که دکتر بدون آن که مجبور باشد برش بزرگی را روی بدن به وجود آورد، عضوی از بدن که دچار مشکل است را ببیند. پزشک اگر هر کدام از علائم زیر را در بیمار مشاهده کند، استفاده ازآندوسکوپی را برای تشخیص علائم بیماری فرد در نظر میگیرد :
- بیماری کرون
- زخم معده
- بیماری های روده ای التهابی
- زخم معده
- پانکراتیت
- خونریزی غیر قابل توضیح در دستگاه گوارش
- تومورها
- یبوست مزمن
- پانکراتیت
- فتق هیاتال
- خونریزی واژینال غیر معمول
- خون در ادرار
- عفونت‌ها
- انسداد مری
- بیماری ریفلاکس گوارشی
انواع روش‌های آندوسکوپی
در ادامه آندوسکوپی چیست باید با انواع مختلف آن آشنا شویم تا در این زمینه اطلاعات دقیق و کامل‌تری را داشته باشید. همانطور که گفته شد آندوسکوپی فقط برای معده نیست بلکه کاربرد‌های دیگری نیز دارد. البته باید گفت که آندوسکوپی که برای عضو‌‌های دیگری به غیر از معده و مری مورد استفاده قرار میگیرد، نامش فرق می‌کند. که در ادامه به هر کدام از آنها اشاره می‌کنیم.
لاپاروسکوپی
برای مشاهده لگن و شکم یک برش کوچک در این نواحی ایجاد می‌کنند.
لارنگوسکوپی
برای مشاهده حنجره و تشخیص بیماری آن از این روش استفاده می‌کند و لوله آزمایش از طریق دهان، گوش یا بینی وارد حنجره می‌شود.
سیگموئیدوسکوپی
برای مشاهده راست روده و همچنین قسمت تحتانی آن روش سیگموئیدوسکوپی مورد استفاده قرار میگیرد.
پلوروسکوپی
برش کوچکی در قفسه سینه ایجاد می‌شود که از طریق آن می‌توان علائم بیماری در ریه و دیواره سینه را به طور کاملا دقیق مشاهده کرد.
آرتروسکوپی
روشی که برای مشاهده مفصل استفاده می‌شود، آرتروسکوپی نام دارد. برای آرتروسکوپی یک برش کوچک در نزدیکی مفصل نیاز است.
علاوه بر این موارد، روش‌های دیگری نیز وجود دارد که آگاهی یافتن از آنها هنگامی که به دنبال مفهوم آندوسکوپی چیست هستید، بسیار ضروری و با اهمیت است. از جمله این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
- برونکوسکوپی
- کولونوسکوپی
- سیستوسکوپی
- یورتروسکپی
- هیستروسکوپی
- الپاراسکوپی
عوارض آندوسکوپی
آندوسکوپی هم مانند هر آزمایش دیگری دارای عوارضی است. البته اگر فردی که این آزمایش را انجام می‌دهد، با اصول‌های آزمایش آندوسکوپی آشنا باشد و به صورت دقیق این آزمایش را انجام دهد، این عوارض به صفر خواهد رسید.
از عوارض آزمایش آندوسکوپی می‌توان به پارگی لوله گوارش، واکنش بدن به داروهای آرامبخش، خونریزی و انتقال عفونت در بدن اشاره کرد. عفونت‌های به وجود آمده توسط آندوسکوپی جزئی و به وسیله آنتی بیوتیک‌ها قابل درمان هستند. در رابطه با خونریزی اگر علت انجام آندوسکوپی از بین بردن یک بخش و یا نمونه‌برداری برای بافت باشد، احتمال خونریزی بیشتر خواهد شد، در نتیجه وجود یک فرد متخصص برای انجام آزمایش آندوسکوپی اهمیت بسیاری پیدا می‌کند.
کارهایی که قبل از آزمایش آندوسکوپی باید انجام داد
- برای آماده شدن فرد بیمار قبل از آزمایش آندوسکوپی، پزشک دستورالعمل‌های خاصی را به او می‌دهد. به طور کل ۸ ساعت قبل از آندوسکوپی، خوردن و نوشیدن باید متوقف شده تا معده کاملا خالی باشد. ممکن است پزشک انجام تنقیه را نیز برای بیمار تجویز کرده باشد.
- فرد بیمار باید داروهایی که می‌خورد را قبل از آندوسکوپی به پزشک خود معرفی کند. مکمل‌های دارویی نیز جز همین موارد به حساب آمده و باید به پزشک اطلاع داده شود تا در صورت نیاز مصرف این داروها برای چند روز قطع شود.
- اگر فرد بیمار دارای شرایطی چون فشار خون بالا، دیابت و یا بیماریهای قلبی است لازم است این بیماریها را قبل از انجام آزمایش آندوسکوپی به پزشک اطلاع دهد. با توجه به بیماری مد نظر، پزشک دستورالعمل‌های خاصی را به فرد بیمار خواهد داد.
بعد از آندوسکوپی چه اتفاقی می افتد؟
بعد از آندوسکوپی مدتی طول می کشد تا فرد از بیهوشی خارج شود، در بیشتر موارد بیمار پس از به هوش آمدن احساس درد خفیفی در گلو می کند و پزشک معمولا برای بهبود این مشکل غرغره آب نمک را توصیه می کند. مشکلات تنفسی نیز پس از آندوسکوپی قابل مشاهده است. البته هر دوی این مشکلات خفیف و گذرا هستند و جای نگرانی نیست و پس از به هوش آمدن فرد می تواند زیر نظر پزشک غذا بخورد و معمولاً در این افراد پرهیز از غذا وجود ندارد، مگر اینکه بیمار قبلاً بیماری خاصی مانند دیابت دارد و باید رژیم غذایی خود را دنبال کند. پس از آندوسکوپی، ممکن است علائم و نشانه های ناخوشایندی مانند:
- نفخ و گاز
- اسپاسم
- گلو درد
این علائم و نشانه ها با گذشت زمان بهبود می یابند. اگر نگران یا ناراحت هستید، با پزشک خود تماس بگیرید. اگر در عرض 72-24 ساعت دچار درد شدید شکم، تب بالا، لرز یا خونریزی (استفراغ خون یا مدفوع تیره)، بلع دردناک یا مشکل تنفسی شدید، باید فوراً به مرکز پزشکی مراجعه کنید.
نتیجه گیری
در این مقاله با آندوسکوپی چیست، انواع روش ها و بیماری هایی که می توان با استفاده از آندوسکوپی تشخیص داد آشنا شدیم. آندوسکوپی تنها برای مشاهده داخل معده و اعضای بدن استفاده نمی شود بلکه آندوسکوپی اندام‌های فوقانی هم می‌تواند برای تشخیص بیماری باشد و هم می‌توان از آن برای درمان بیماری مدنظر استفاده کرد. به طور مثال عواملی که باعث خونریزی گوارشی شده اند را تشخیص و در سریع ترین زمان ممکن خونریزی را به اتمام برسانند.
Loading...